در اپیزود معرفی دیمتر اگر به یاد داشته باشید گفتیم که هادس، خدای دنیای مردگان، پرسفونه، دختر دمتر (الهه‌ی کشاورزی) را می‌رباید و او را به دنیای زیرین می‌برد. زمانی که هرمس به دنیای مردگان رفت تا پرسیفونه را به زمین برگرداند، پرسفونه چند دانه از اناری که هادس به او داده بود می‌خورد، که او را به دنیای زیرین وابسته میکند. در باورهای باستانی، خوردن غذا از دنیای مردگان، فرد را به آن جهان پیوند می‌داد. به دلیل این عمل، پرسفونه باید بخشی از سال (که معمولاً به‌عنوان زمستان تفسیر می‌شود) را در دنیای زیرین سپری کند و مابقی را بر روی زمین نزد مادرش (بهار و تابستان) بماند. این اسطوره به طور اخص تغییر فصول و به طور کلی تر چرخه‌ی زندگی، مرگ و تولد دوباره را نمادین میکند
این میوه همچنین با دیونیسوس، خدای شراب، باروری و جشن‌های سرخوشانه مرتبط است به طوری که روایت شده از ریختن خون وی درخت انار سربرآورد. اما بیشتر با الهه هرا در ارتباط است بدین صورت که گاهی در تصاویر باستانی هرا در حال نگه داشتن این میوه به تصویر کشیده شده است که ارتباط انار را با پیوند زناشویی و باروری تأیید میکند. در آیینهای ازدواج یونان باستان نیز این میوه گاهی به‌عنوان نذری یا برکتی برای ازدواجی پرثمر و خانواده‌ای پرجمعیت هدیه داده میشد یا استفاده می شد . اما بیتشر از یونان، این میوه در اساطیر خود ما یعنی ایران نقش پر رنگ داشته.
انار در ایران
واژۀ انار به دلیل قدمت آن در لابلای افسانه ها نیز راه یافته است و دنیایی از واقعیات و خیالات را به همراه خود دارد. در قصه های پریان، دختر شاه پریان از میوۀ درختی و غالبا درخت انار بیرون میآید. در ادبیات شفاهی رشته کوه زاگرس دختر انار را میبینیم. دختری طلسم شده که درون اناری زندگی میکند. زرتشتیان در آیین پیوند همسری دختران و پسرانشان، با به آنان این میوه میدهند و این میوه را به نشانه پیمان زناشویی در سفره میگذارند. همچنین زرتشتیان به هنگام انجام آیینهای دینی، چوب این میوه را میسوزاندند. بیسبب نیست که بر سفرۀ نوروزی نیز شاخهای از این میوه گذاشته میشد و آن را خوش یمن گمان میبردند. تقدس این میوه در ایران بحدی بوده است که نشانه هایی از آن امروزه نیز در مراسم شب یلدا دیده می شود.
مصریان فرعونان خود را با این میوه دفن میکردند. نوع دیگری از کاربرد نمادین انار را در مورد آیینهای مربوط به مرگ در ایران میتوان دید. آمیختن آدمی با گیاه مقدس و گذر از مرحلهای به مرحلۀ دیگر نوعی تضمین رویش و تجدید حیات است. قراردادن چوب زیر بغل در کنار یا زیر کتف مرده از جمله رسمهایی است که در برخی نقاط ایران صورت میگیرد.
انواع نام گذاری
در فرهنگ ایران برای انواع این میوه نامگذاری انجام شده که همین مطلب اهمیت انار را بیشتر نمایان می سازد. انار سوری نوعی از انار بوده که زرتشتیان در جشن عروسی از آن استفاده می کردند. انار گبری نیز از دیگر انواع این میوه است که به خاطر پوست زیبایش توسط زرتشتیان در مراسمشان استفاده می شده و این نشان از اهمیت انار در میان زرتشتیان است. گفته می شود که شکل خاص تاج انار به همراه رنگ قرمزش شباهت زیادی به آتشدان داشته و این میتوانسته یکی از دلایل اهمیت این میوه در میان زرتشتیان باشد. انار از کلمه انارام یا انارم به معنی روشنی بی پایان گرفته شده به خاطر شباهتش با شعله قرمز آتش است.
انار خاتونی, پنجه عروس، انار لیلی یا دختر حمومی که پوست لطیفی دارد در کنار انار فرهاد از جمله دیگر انواع این میوه در ایران هستند. داستان انار فرهاد از این قرار است که گویند فرهاد در هنگام شنیدن خبر فوت شیرین تیشه بر سر خود زد. دسته تیشه خون آلود شد و از بالای کوه بر زمین افتاد و سر آن در زمین نشست و چون چوب تیشه از جنس این میوه بود درخت آن روییدن گرفت و انار فرهاد پدید آمد. نکته جالب اینکه انار بومی منطقه‌ای از ایران امروزی تا شمال هند است. این میوه از طریق مسیرهای تجاری به سمت غرب گسترش یافت و به منطقه‌ی میان‌رودان و شرق مدیترانه رسید. تا دوران عصر برنز، این میوه به مدیترانه رسیده و در مناطقی مانند مصر، کرت و سرزمین اصلی یونان کشت میشد.
چرا انار بدل به چنین نمادی شده؟
تا اینجا متوجه شدیم که عمدتا این میوه نماد دو چیز است یکی مرگ و تولد دوباره و دیگری ازدواج و ثمره فراوان. اما چه مشخصه ای از این میوه باعث چنین نماد سازی از این میوه شده. برای پاسخ به این سوال باید گفت که این میوه سه مشخصه اصلی دارد. اول اینکه دانه های این میوه و پوسته آن به رنگ قرمز است. آب این میوه به مانند خون است. خون نماد حیات. دوم این که پوسته این میوه را که باز کنی ده ها دانه کوچک آن را میبینی که در کنار هم نشسته اند و این نماد فراوانی ست. نماد پر باری. و سوم اینکه فصل این میوه پاییز است. زمانی که زمین یخ بسته. هیچ حیاتی نیست. ولی این میوه به مانند روشنی بی پایان می روید.
برای دسترسی به اپیزود های پادکست تحوت به این لینک مراجعه فرمایید.
برای خواندن سایر داستان ها از اساطیر یونان روی این لینک کلیک نمایید.